4982 SAYILI BİLGİ EDİNME HAKKI KANUNU
BİRİNCİ BÖLÜM(Amaç, Kapsam ve Tanımlar)
Bu Kanunun amacı kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.
Kanunda Geçen Tanımlar
Kurum ve kuruluş: Bu Kanunun 2 nci maddesinde geçen ve kapsama dahil olan bilgi edinme başvurusu yapılacak bütün makam ve mercileri,
Başvuru sahibi: Bu Kanun kapsamında bilgi edinme hakkını kullanarak kurum ve kuruluşlara başvuran gerçek ve tüzel kişileri,
Bilgi: Kurum ve kuruluşların sahip oldukları kayıtlarda yer alan bu Kanun kapsamındaki her türlü veriyi,
Belge: Kurum ve kuruluşların sahip oldukları bu Kanun kapsamındaki yazılı, basılı veya çoğaltılmış dosya, evrak, kitap, dergi, broşür, etüt, mektup, program, talimat, kroki, plân, film, fotoğraf, teyp ve video kaseti, harita, elektronik ortamda kaydedilen her türlü bilgi, haber ve veri taşıyıcılarını,
Bilgi veya belgeye erişim: İstenen bilgi veya belgenin niteliğine göre, kurum ve kuruluşlarca, başvuru sahibine söz konusu bilgi veya belgenin bir kopyasının verilmesini, kopya verilmesinin mümkün olmadığı hâllerde, başvuru sahibinin bilgi veya belgenin aslını inceleyerek not almasına veya içeriğini görmesine veya işitmesine izin verilmesini,
Kurul: Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunu, İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM(Bilgi Edinme Hakkı ve Bilgi Verme Yükümlülüğü) ve ÜÇÜNCÜ BÖLÜM(Bilgi Edinme Başvurusu)
Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir(Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükleri saklıdır.) Kurum ve kuruluşlar, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Bilgi edinme başvurusu şu şekildedir: Başvuru sahibinin adı ve soyadı, imzası, oturma yeri veya iş adresini, başvuru sahibi tüzel kişi ise tüzel kişinin unvanı ve adresi ile yetkili kişinin imzasını ve yetki belgesini içeren dilekçe ile istenen bilgi veya belgenin bulunduğu kurum veya kuruluşa yapılır. Bu başvuru elektronik ortamda veya diğer iletişim araçlarıyla da yapılabilir.Dilekçede, istenen bilgi veya belgeler açıkça belirtilir.Bilgi edinmek için istenen belgeler kurum ve kuruluşun elinde bulunan belgeler olmalı veya görevleri gereği bulunması gereken bilgi veya belgelere ilişkin olmalıdır. Kurum ve kuruluşlar, ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz neticesinde oluşturulabilecek türden bir bilgi veya belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler.İstenen bilgi veya belge, başvurulan kurum ve kuruluştan başka bir yerde bulunuyorsa, başvuru dilekçesi bu kurum ve kuruluşa gönderilir ve durum ilgiliye yazılı olarak bildirilir. Kurum ve kuruluşlarca kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler bilgi edinme başvuru konusu olamaz. Yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgelerin ne şekilde, ne zaman ve nerede yayımlandığı veya açıklandığı başvurana bildirilir.
İstenen bilgi veya belgelerde,gizli ve açıklanması yasak bilgiler istenene –gerekçesi yazlı olarak belirtilerek-verilmez.
Kurum ve kuruluşlar,istenen bilgilerin kopyasını verirler kopya mümkün değilse istenen belge hakkında değişik yollarla bilgi verirler.
Kurum ve kuruluşlar, başvuru üzerine istenen bilgi veya belgeye erişimi onbeş iş günü içinde sağlarlar. Ancak istenen bilgi veya belge kurum ve kuruluşun başka biriminde veya erişimin 15 günü geçeceği söz konusu ise otuz iş günü içinde sağlanır. Sürenin uzatılması ve bunun gerekçesi başvuru sahibine yazılı olarak ve onbeş iş günlük sürenin bitiminden önce bildirilir. Başvurunun yapıldığı kurum ve kuruluş bilgi veya belgeler için başvuru sahibinden erişimin gerektirdiği maliyet tutarı kadar bir ücreti bütçeye gelir kaydedilmek üzere tahsil edebilir. Başvuru sahibi onbeş iş günü içinde ücreti ödemezse talebinden vazgeçmiş sayılır.
Kurum ve kuruluşlar, bilgi edinme başvurularıyla ilgili cevaplarını yazılı olarak veya elektronik ortamda başvuru sahibine bildirirler. Başvurunun reddedilmesi hâlinde bu kararın gerekçesi ve buna karşı başvuru yolları belirtilir.Bilgi edinme istemi reddedilen başvuru sahibi, yargı yoluna başvurmadan önce kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Kurula itiraz edebilir. Kurul, bu konudaki kararını otuz iş günü içinde verir. Kurum ve kuruluşlar, Kurulun istediği her türlü bilgi veya belgeyi onbeş iş günü içinde vermekle yükümlüdürler.Kurula itiraz, başvuru sahibinin idarî yargıya başvurma süresini durdurur.
Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu
Bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazlar üzerine, verilen kararları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek üzere bu kurul oluşturulmuştur.
Kurul;
1 üyesi Yargıtay kurulunun kendi kurumları içinden önerecekleri ikişer adaydan
1 üyesi Danıştay kurulunun kendi kurumları içinden önerecekleri ikişer adaydan
1 üyesi ceza hukuku, idare hukuku ve anayasa hukuku alanlarında profesör veya doçent unvanına sahip kişilerden
1 üyesi Türkiye Barolar Birliğinin baro başkanı seçilme yeterliliğine sahip kişiler içinden göstereceği iki adaydan
2 üyesi en az genel müdür düzeyinde görev yapmakta olanlardan
1 bir üyesi de Adalet Bakanının önerisi üzerine bu Bakanlıkta idarî görevlerde çalışan hâkimler arasından Bakanlar Kurulunca seçilecek dokuz üyeden oluşur.
Kurul Başkanı, kurul üyelerince kendi aralarından seçilir.Kurul, en az ayda bir defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı üzerine toplanır. Kurul üyelerinin görev süreleri dört yıldır. Kurul üyelerine (maddi) huzur hakkı ödenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM(Bilgi Edinme Hakkının Sınırları)
Bilgi Edinme Hakkının Sınırları
Yargı denetimi dışında kalan işlemler:Yargı denetimi dışında kalan idarî işlemlerden kişinin çalışma hayatını ve mesleki onurunu etkileyecek nitelikte olanlar, bu Kanun kapsamına dahildir. Bu şekilde sağlanan bilgi edinme hakkı işlemin yargı denetimine açılması sonucunu doğurmaz.
Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler: Bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.
Ülkenin ekonomik çıkarlarına ilişkin bilgi veya belgeler: Bu Kanun kapsamı dışındadır
İstihbarata ilişkin bilgi veya belgeler: Bu Kanun kapsamı dışındadır.*Ancak, bu bilgi ve belgeler kişilerin çalışma hayatını ve meslek onurunu etkileyecek nitelikte ise, istihbarata ilişkin bilgi ve belgeler bilgi edinme hakkı kapsamı içindedir.
İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler:Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;Kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak,kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak,soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek,gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek, Bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır
Adlî soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler:Açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;sakınca oluşturacak belgeler bu Kanun kapsamı dışındadır.
Özel hayatın gizliliği:Açıklanması sakınca doğuracak bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadırKamu yararının gerektirdiği hâllerde, kişisel bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluşlar tarafından, ilgili kişiye en az yedi gün önceden haber verilerek yazılı rızası alınmak koşuluyla açıklanabilir.
Haberleşmenin gizliliği: Haberleşmenin gizliliği esasını ihlâl edecek bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır
Ticarî sır bilgileri: bu Kanun kapsamı dışındadır
Fikir ve sanat eserleri: Fikir ve sanat eserlerine ilişkin olarak yapılacak bilgi edinme başvuruları hakkında ilgili kanun hükümleri uygulanır.
Kurum içi düzenlemeler:Kurum ve kuruluşların, kamuoyunu ilgilendirmeyen bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkının kapsamı dışındadır. Ancak, söz konusu düzenlemeden etkilenen kurum çalışanlarının bilgi edinme hakları saklıdır.
Kurum içi görüş, bilgi notu ve tavsiyeler: bilgi edinme hakkı kapsamındadır.
Tavsiye ve mütalaa talepleri: bu Kanun kapsamı dışındadır.
Gizliliği kaldırılan bilgi veya belgeler:Gizliliği kaldırılmış olan bilgi veya belgeler, bu Kanunda belirtilen diğer istisnalar kapsamına girmiyor ise, bilgi edinme başvurularına açık hâle gelir.
BEŞİNCİ BÖLÜM(Çeşitli ve Son Hükümler)
Ceza hükümleri
Bu Kanunun uygulanmasında ihmâli, kusuru veya kastı bulunan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında, işledikleri fiillerin genel hükümler çerçevesinde ceza kovuşturması gerektirmesi hususu saklı kalmak kaydıyla, tâbi oldukları mevzuatta yer alan disiplin cezaları uygulanır.Bu Kanunla erişilen bilgi ve belgeler ticarî amaçla çoğaltılamaz ve kullanılamaz.
Rapor düzenlenmesi
Kurum ve kuruluşlar, bir önceki yıla ait olmak üzere;yapılan bilgi edinme başvurularının sayısını,Olumlu cevaplanarak bilgi veya belgelere erişim sağlanan başvuru sayısını,reddedilen başvuru sayısını dağılımını gösterir istatistik bilgileri,gizli ya da sır niteliğindeki bilgiler çıkarılarak ya da bu nitelikteki bilgiler ayrılarak bilgi veya belgelere erişim sağlanan başvuru sayısını,başvurunun reddedilmesi üzerine itiraz edilen başvuru sayısı ile bunların sonuçlarını,gösterir bir rapor hazırlayarak, bu raporları her yıl Şubat ayının sonuna kadar Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna gönderirler. Bağlı, ilgili ve ilişkili kamu kurum ve kuruluşları raporlarını bağlı, ilgili ya da ilişkili oldukları bakanlık vasıtasıyla iletirler. Kurul, hazırlayacağı genel raporu, söz konusu kurum ve kuruluşların raporları ile birlikte her yıl Nisan ayının sonuna kadar Türkiye Büyük Millet Meclisine gönderir. Bu raporlar takip eden iki ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığınca kamuoyuna açıklanır.
EKREM PARLAK
(MİLLİ EGEMENLİK İ. Ö. O)
|